Na een turbulente periode, waar we niet langer bij stil willen staan, kijken wij als Gemeentebelangen Overbetuwe nu alleen maar vooruit. Maar we willen wel gezegd hebben, dat het jammer blijft, dat de lokale partijen, en dat zijn voor alle duidelijkheid partijen zonder enige landelijke binding, buiten de collegebanken zijn gehouden. Gezien de grote financiële onzekerheden, waarvoor de gemeente Overbetuwe staat, hebben we nu al onze energie en kracht tezamen nodig om niet alleen voorzieningen voor onze inwoners overeind te houden maar ook daadwerkelijk de steun en dienstverlening te kunnen blijven bieden, waarop diezelfde inwoners recht hebben. Vragen, die bij ons opkomen zijn bijvoorbeeld of de door de raad uitgesproken en besloten ambities moeten worden bijgesteld of zelfs in de vriezer terecht zouden moeten komen. Ingeval we aan de noodzaak tot forse ombuigingen niet kunnen ontkomen, rijst de vraag wat en waar we dan pijnlijke besluiten gaan nemen. Gezien ons verkiezingsprogramma en het daaruit voortvloeiende coalitieakkoord, dat voor een groot deel bij de nieuwe coalitie overeind blijft, zullen wij ervoor staan, dat onze inwoners van die pijnlijke beslissingen zo weinig mogelijk zullen merken. Het credo van GBO is immers “de mens staat centraal”. De aangekondigde oekaze van 30% lastenverzwaring, zoals in het coalitieprogramma 2024-2026 vermeld, heeft dan ook niet onze steun. Wij vinden, dat de door het college uitgestippelde route om samen met de raad ombuigingen te zoeken om de ravijnjaren 2026 en volgende door te komen, de juiste weg. Omdat de gevolgen voor onze inwoners groot kunnen zijn, vinden wij het belangrijk, dat draagvlak wordt gecreëerd. Er zal goede informatie moeten worden gedeeld met de inwoners en betrokkenen. Om die reden hebben wij een motie (M 3) ingediend om inwoners en andere betrokkenen nauw bij komende ombuigingen te betrekken om op die manier te voldoen aan het nieuwe coalitieprogramma “duurzaam bruggen bouwen”.
College denk na over de vorm waarin die inwonersbijdrage kan worden gegoten.
De voorliggende kadernota is sluitend en daar zijn we blij mee maar deze nota noopt, zoals opgemerkt, helaas tot ombuigingen. Enkele hiervan zullen wij hierna becommentariëren, terwijl we ook bij het woonprogramma in het kort stil zullen staan.
Sociaal Domein
Na de decentralisatie in 2015 hebben de gemeenten steeds meer taken toegeschoven gekregen. Echter wij kregen geen boter bij de vis. Inhoudelijk kunnen gemeenten weliswaar beter voor de kwetsbare inwoners een vangnet vormen maar wanneer deze inspanningen niet vergezeld gaan van de benodigde financiële middelen worden gemeenten gedwongen keuzes te maken.
Opgezadeld worden met een abonnement-tarief voor huishoudelijke zorg en dagbesteding in het kader van de WMO heeft de laatste jaren de gemeenten veel geld gekost. Blij zijn we dat vanaf 2026 (was tot de voorjaarsnota van de regering 2025) voor een deel af zijn. Maar een jubelstemming is uit den boze, aangezien info ons leert, dat de beter gesitueerden de aangekondigde eigen bijdrage van maximaal € 255,-naar draagkracht gemakkelijk zelf kunnen ophoesten. Wat te denken van de jeugdzorg, waarvan het nog steeds onduidelijk is of er een beoogde hervorming gaat plaatsvinden, waarbij de bal weer bij de provincie zou komen te liggen. Voor zover het zich laat aanzien in het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet, worden de eerder aangekondigde bezuinigingen niet geëffectueerd, maar bestaat de ambitie om jeugdzorg structureel te verbeteren en extra besparingen te verminderen of te laten vervallen. Preventie is misschien niet het toverwoord maar wij hebben het gevoel, dat daar een financieel voordeel valt te behalen. We zijn dan ook blij, dat de nieuwe coalitie daarop wil inzetten (Motie M5, die wij steunen)
De door het college voorgestelde bezuiniging van € 500.000 op de zorgvraag is onzes inziens allerminst hard. Wij vragen het college daarom te duiden in hoeverre zij deze bezuiniging realistisch acht en welk effect dit heeft op betrokken inwoners. Wij ontvangen hier graag en reactie op.
Wonen
Ons verkiezingsprogramma vermeldt daarover, dat versnelling in projecten moet worden aangebracht, waarbij als uitgangspunt minimaal 30% sociale woningbouw wordt gehanteerd. Wij vinden, dat dat beleid verder moet worden geactiveerd om het forse woningtekort in te perken. Wij vragen aandacht voor starters, waarvoor het nu een vrij uitzichtloze situatie is.
Om doorstroming te bevorderen zou ook versneld naar kleine appartementen voor alleenstaanden en ouderen moeten worden gekeken. Het idee van het bouwen van flexwoningen omarmen we en het probleem vwb netgongestie zou kunnen worden getackeld door op dezelfde manier als bij de bouw van het MFC in Elst te handelen.
Het is natuurlijk een al jaren bestaande noodkreet, maar wij willen het toch maar herhalen om de kracht van de boodschap opnieuw te duiden. Voorbeelden, zoals recent de ontwikkelingen bij het Land van tap om het plan opnieuw naar de tekentafel terug te sturen en daarmee de participatie min of meer aan de laars te lappen en voor een forse vertraging in de bouw van woningen te zorgen, kunnen we ons niet veroorloven.
Bedrijfsvoering
Het voorstel om de functieschaal van het personeel af te bouwen vinden wij onrealistisch, omdat het eerder een theoretische dan praktische bezuiniging is. Het nu zittende college wil deze afbouw nog verder versterken. GBO heeft al jaren -samen met de VVD fractie- met kracht gepleit voor een kwaliteit-impuls van de organisatie maar door zulke maatregelen zullen potentiële werknemers niet staan te trappelen. Wij vinden nog steeds, zoals we in het recente verleden een aantal keren hebben bepleit, dat we een aantrekkelijke werkgever moeten blijven, inhuur zoveel mogelijk moeten vermijden en loopbaan ontwikkelingen resp. deskundigheid van de ambtelijke organisatie met opleidingen en coaching moeten stimuleren. Wij zullen hier komend jaar scherp op blijven toezien. Daarom zullen wij dan ook tegen amendement 2 stemmen.
Financien
Gemeentebelangen maakt zich ernstig zorgen of we, met de verslechterende financiële situatie, de zorg voor onze inwoners voldoende kunnen blijven waarmaken. GBO kiest onverminderd voor de inwoners. Dat bezuinigingen volgens het coalitieprogramma in gelijke mate moeten plaatsvinden voor fysiek en sociaal domein, achten wij een verkeerde keuze. Bezuinigingen moeten plaatsvinden daar waar het kan en wij kiezen er voor sociaal domein zoveel als mogelijk en al eerder in deze beschouwing verwoord, overeind te houden. Wel vinden wij dat we kritisch moeten kijken naar de zgn. medebewindstaken. Per slot van rekening is het de keuze van de landelijke politiek om te bezuinigen op de bijdragen aan de gemeenten.
In het coalitieakkoord wordt al aangegeven dat dit college een protest wil gaan organiseren tegen het kortingenbeleid van de landelijke politiek. GBO had daarop al een voorschot genomen door het college te vragen om op korte termijn in ieder geval een brief te sturen met de visie van de gemeente Overbetuwe. Zie onze motie (M8) ”Zonder geld geen gemeente”, die geïnspireerd is op de communicatie van het “Actiecomité Raden in Verzet”. Voor de extra tegenvaller in de meicirculaire wil GBO de 1,5% verhoging van de OZB op tafel houden. We lezen immers dat de OZB medeoorzaak is van een extra tekort. Dan lijkt het ons redelijk om ook daar de (gedeeltelijke) dekking te vinden.
Tot slot vz. een korte vraag.
De raad heeft in april 2022 een motie aangenomen betreffende inventarisatie maatschappelijk vastgoed om daarmee primair de vraag te kunnen beantwoorden of Elst behoefte heeft aan een MFC. Deze inventarisatie zou in Q1 2024 zijn voltooid. Ondanks inspanningen van de Stichting Ontmoeten en Verbinden, die zelf al inventarisatie had gedaan, blijft een antwoord van het college spijtig genoeg uit. Omdat deze inventarisatie mogelijk financiële consequenties voor de toekomst kan hebben, willen we graag van het college zo spoedig mogelijk de uitkomst van deze inventarisatie (zie motie M7, die wij omarmen))
We eindigen met het volgende:
Gemeentebelangen Overbetuwe wil de komende moeilijke periode positief benaderen. De term “samen aan Zet” en “Bruggen slaan” geeft in die zin hoop en vertrouwen. We moeten het samen doen, de gehele raad, de inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven.
Bruggen slaan betekent volgens van Dale ”twee groepen met elkaar in contact brengen, zodat er wederzijds begrip ontstaat”. De brug is een symbool voor de uitwisseling van gedachten en ervaringen. De brug verbindt twee werelden, die eerder van elkaar gescheiden waren.
Een stukje uit het landelijk regeerakkoord uit 2012 (PvdA en VVD) met als thema “Bruggen slaan”:
Wij zien het als onze opdracht om bruggen te slaan tussen politiek en samenleving. Tussen stedelijk en landelijk gebied. Tussen rijk en arm. Tussen jong en oud.
Tussen mensen, die in elke verandering een uitdaging zien en mensen, die vooral bezorgd naar veranderingen kijken.
Voorzitter we gaan aan de slag met passie voor de gemeente en met hart voor de mensen.
Met vriendelijke groet,
